مدیریت دولتی
سید محمدرضا سیدی؛ حسن داناییفرد؛ اسداله گنجعلی
چکیده
شرط بنیادینِ موفقیت و پایداری نظامهای اجتماعی در مسیر پیشرفت، رعایت اصل شایستهسالاری است که در سطح مدیران عالی، اهمیت بیشتری دارد. اگر به اهمیت علم و فناوری بنگریم -که اساسیترین مبنای پیشرفت کشورها است- اهمیت شایستهسالاری در رهبران و نهادهای متولی آن، بیشتر مشخص میشود. لذا این پژوهش، طراحی الگوی شایستگیهای وزیر علوم، تحقیقات ...
بیشتر
شرط بنیادینِ موفقیت و پایداری نظامهای اجتماعی در مسیر پیشرفت، رعایت اصل شایستهسالاری است که در سطح مدیران عالی، اهمیت بیشتری دارد. اگر به اهمیت علم و فناوری بنگریم -که اساسیترین مبنای پیشرفت کشورها است- اهمیت شایستهسالاری در رهبران و نهادهای متولی آن، بیشتر مشخص میشود. لذا این پژوهش، طراحی الگوی شایستگیهای وزیر علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران را هدف خود قرار داد. نظر به ماهیت اکتشافی پژوهش، برای وصول به هدف یادشده از روش تحلیل مضمونی استفاده شد. تحلیل مضمونی، روش تشخیص و تحلیل الگوها در دادههای کیفی است که با آن، دادههای کیفی، تقسیم، طبقهبندی، تلخیص و بازسازی میشود. براساس این روش، پس از مصاحبه با 42 نفر از صاحبنظران، 794 مضمون اولیه به دست آمد که پس از تجزیهوتحلیل به 4 مضمون فراگیر، 11 مضمون سازماندهنده و 44 مضمون پایه تبدیل شد. مضمونهای فراگیر و سازماندهنده پژوهش عبارت است از: الف- شایستگیهای فردی شامل ویژگیهای شخصی، ب- شایستگیهای نگرشی شامل شایستگیهای ارزشی و نگرشی-رفتاری، ج- شایستگیهای دانشی شامل شناخت حوزه کاری، دانش مدیریت، تجربه، دانش سیاسی و آشنایی با علوم انسانی-اسلامی و د- شایستگیهای مهارتی شامل مهارتهای مدیریت، هدایت و رهبری و تعاملی. سپس یافتهها با روش دلفی اعتبارسنجی شد. از این الگو نهتنها میتوان برای شناخت، انتخاب و انتصاب وزیران علوم، تحقیقات و فناوری بهره برد بلکه ابزاری است کهویژگیهای مورد انتظار از ایشان را نشان میدهد. این الگو، همچنین میتواند راهنمایی برای پرورش وزیران آینده باشد.
سید محمدرضا سیدی؛ حسن داناییفرد؛ اسدالله گنجعلی؛ احمدعلی خائف الهی
چکیده
نقش، رفتاری است که با توجه به موقعیت و پایگاه اجتماعی، از افراد انتظار میرود. اهمیت نقشهای وزرا بر کسی پوشیده نیست. وزرا -در قله سیاست و مدیریت- مدیران سازمانهای بزرگی به نام وزارتخانهها هستند که کوچکترین تصمیمات آنها میتواند آثار بزرگی داشته باشد؛ لذا فقدان الگوی نقشها برای آنها، نهتنها آنها را از عملکرد بهینه، ...
بیشتر
نقش، رفتاری است که با توجه به موقعیت و پایگاه اجتماعی، از افراد انتظار میرود. اهمیت نقشهای وزرا بر کسی پوشیده نیست. وزرا -در قله سیاست و مدیریت- مدیران سازمانهای بزرگی به نام وزارتخانهها هستند که کوچکترین تصمیمات آنها میتواند آثار بزرگی داشته باشد؛ لذا فقدان الگوی نقشها برای آنها، نهتنها آنها را از عملکرد بهینه، دور و آنها را با ابهامات و کشمکشهای زیادی مواجه میکند بلکه پیشرفت سازمانها را نیز کُند میکند؛ بنابراین، نظر به خلأ نظری موجود، این پژوهش بر طراحی الگوی نقشهای وزرا تمرکز کرد. سپس، ازآنجاکه بررسی و جمعبندی یافتههای مطالعات گذشته، گام مهمی در ترسیم تصویر جامعی از آنها است فراترکیب آنها را مدنظر قرار داد؛ پس در گام اول، با جستوجوی فراگیر منابع، 131 منبع به دست آمد که در پالایشی سهمرحلهای به 50 منبع مرتبط، کاسته شد؛ که پس از پالایش، تحلیل و جمعبندی شناسههای آنها به 27 مفهوم و 7 مقوله بدین شرح منتج شد: نقش روابط عمومی، نقش خطمشیای، نقش سیاسی، نقش اجرایی، نقش پارلمانی، نقش حزبی و نمایندگی مجلس و نقش بینالمللی. سپس یافتهها با روش دلفی اعتبارسنجی شد که درنهایت نقش حزبی و نمایندگی مجلس و دو مفهوم ذیل آن حذف شدند. این اعتبارسنجی نشان میدهد که نقش یادشده و مفاهیم آن، در ایران معتبر نیست.
مدیریت دولتی
حسن داناییفرد؛ جلیل دلخواه؛ راضیه قنبری
چکیده
مدیریت انگیزة خدمت عمومی در کارکنان سازمانهای دولتی بزرگترین چالش مدیران بخش دولتی امروزی است زیرا فلسفه وجودی مدیریت دولتی خدمت به آحاد شهروندان در پرتو وجود کارکنان دارای انگیزة خدمت عمومی بالا است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بدبینی سازمانی بر انگیزه خدمت عمومی، به تبیین نقش برداشت از سیاست سازمانی و ابهام ...
بیشتر
مدیریت انگیزة خدمت عمومی در کارکنان سازمانهای دولتی بزرگترین چالش مدیران بخش دولتی امروزی است زیرا فلسفه وجودی مدیریت دولتی خدمت به آحاد شهروندان در پرتو وجود کارکنان دارای انگیزة خدمت عمومی بالا است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بدبینی سازمانی بر انگیزه خدمت عمومی، به تبیین نقش برداشت از سیاست سازمانی و ابهام هدف سازمانی بهعنوان متغیرهای تعدیلگر پرداخته است. در این پژوهش با بهکارگیری روش نمونهگیری تصادفی ساده،926 نفر از کارکنان سازمانهای دولتیِ تابع 18 وزارتخانه کشور بهعنوان نمونه انتخاب شد. برای گردآوری دادهها پرسشنامه استاندارد به کار گرفته شد که روایی و پایایی هریک از متغیرها به تأیید رسیده است. تجزیه و تحلیل دادهها با آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون مرحلهای بهوسیله نرمافزار SPSS انجام شد. نتایج بهدست آمده نشان میدهد که بدبینی سازمانی منجر به کاهش انگیزه خدمت عمومی میشود و برداشت منفی کارکنان از سیاست سازمان ارتباط بین بدبینی سازمانی و انگیزة خدمت عمومی را در جهت منفی تعدیل میکند. بهعلاوه، همراه شدن ابهام هدف سازمانی با برداشت از سیاست سازمانی این ارتباط را شدت میدهد.
اداره امور عمومی
حسن دانایی فرد؛ زینب شکری؛ منصور خیرگو؛ علی اصغر فانی
دوره 6، شماره 2 (پیاپی 22) ، فروردین 1397، ، صفحه 79-94
چکیده
خط مشی های عمومی نقش مهمی در پیشرفت و توسعه کشورها ایفا می کنند به طوری که تحقق اهداف توسعه و رفاه هر کشوری به کیفیت خط مشی های عمومی آن بستگی دارد. چالش مهمی که نظام خط مشی گذاری عمومی با آن مواجه است چگونگی ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی و برنامه ها است. این پژوهش ترکیبی در مرحلۀ نخست خود الگویی جامع برای ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی ...
بیشتر
خط مشی های عمومی نقش مهمی در پیشرفت و توسعه کشورها ایفا می کنند به طوری که تحقق اهداف توسعه و رفاه هر کشوری به کیفیت خط مشی های عمومی آن بستگی دارد. چالش مهمی که نظام خط مشی گذاری عمومی با آن مواجه است چگونگی ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی و برنامه ها است. این پژوهش ترکیبی در مرحلۀ نخست خود الگویی جامع برای ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی طراحی کرده است. در مرحلۀ دوم روابط بین عناصر الگوی حاصل در معرض آزمون کمّی قرار گرفته است. از این رو، هدف پژوهش حاضر طراحی الگویی برای ارزشیابی کیفیت خط مشی های عمومی در بخش کیفی و آزمون الگوی مفهومی طراحی شده در مرحله کمّی پژوهش است. نتایج حاصل مبیّن آن است که بر اساس فرایند خط مشی گذاری عمومی، مهم ترین مراحل تأثیرگذار در کیفیت خط مشی های عمومی مرحله تدوین خط مشی عمومی و مرحله مشروعیت بخشی به خط مشی عمومی هستند.
مدیریت دولتی
نجمه شیخ الاسلام؛ حسن دانایی فرد؛ اسدالله کردنائیج؛ مهدی مرتضوی
دوره 5، شماره 4 (پیاپی 20) ، آبان 1396، ، صفحه 13-30
چکیده
سازمانهای دولتی رکن رکین اجرای خطمشی در کشور هستند و بدون هماهنگی بین چنین سازمانهایی، اجرای بسیاری از خط مشیهای ملی میسر نبوده یا با چالشهای جدی مواجه خواهند شد. علی رغم آنکه مبحث هماهنگی میان سازمانی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است ولی تاکنون پژوهشی به مطالعه و بررسی موانع هماهنگی میان سازمانهای بخش دولتی کشور نپرداخته است. ...
بیشتر
سازمانهای دولتی رکن رکین اجرای خطمشی در کشور هستند و بدون هماهنگی بین چنین سازمانهایی، اجرای بسیاری از خط مشیهای ملی میسر نبوده یا با چالشهای جدی مواجه خواهند شد. علی رغم آنکه مبحث هماهنگی میان سازمانی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است ولی تاکنون پژوهشی به مطالعه و بررسی موانع هماهنگی میان سازمانهای بخش دولتی کشور نپرداخته است. بر همین اساس در این پژوهش تلاش شده است تا با روش پژوهش کیفی و راهبرد تحلیل مضمون به بسط نظری موضوع هماهنگی در میان سازمانهای بخش دولتی و همچنین ارائه راهنمودهای کاربردی برای مدیران بخش دولتی پرداخته شود. در این پژوهش، پس از بررسی ادبیات نظری موجود و تبیین و توصیف هماهنگی بین سازمانی، با 22 تن از خبرگان این حوزه مصاحبه عمیق انجام شد، سپس داده های مصاحبه کدگذاری شده و مدل مفهومی موانع هماهنگی بین سازمانهای دولتی به دست آمد. طبق نتایج حاصل از این پژوهش، موانع هماهنگی در بخش عمومی در قالب موانع سازمانی، میان سازمانی، قانونی، اداری، سیاسی، فرهنگی- اجتماعی، و محیطی دسته بندی گردید.
سمیه نعمتی؛ احمد علی خائف الهی؛ حسن دانایی فرد؛ عادل آذر
دوره 5، شماره 3 (پیاپی 19) ، تیر 1396، ، صفحه 65-80
چکیده
در راستای تطور نهضتهای مدیریت دولتی، بعد از مدیریت دولتی جدید، نهضت "مدیریت ارزش عمومی" نضج گرفت که مفهوم نوینی را در خدمترسانی عمومی و متعاقبا ارزیابی آن معرفی کرد. این پژوهش با اتکا به شاخصهایی که مفهوم "ارزش عمومی" مطرح میکند در صدد شناسایی و رتبهبندی شاخصهای خدمترسانی عمومی مبتنی بر مفهوم ارزش عمومی است تا شاخصهای ...
بیشتر
در راستای تطور نهضتهای مدیریت دولتی، بعد از مدیریت دولتی جدید، نهضت "مدیریت ارزش عمومی" نضج گرفت که مفهوم نوینی را در خدمترسانی عمومی و متعاقبا ارزیابی آن معرفی کرد. این پژوهش با اتکا به شاخصهایی که مفهوم "ارزش عمومی" مطرح میکند در صدد شناسایی و رتبهبندی شاخصهای خدمترسانی عمومی مبتنی بر مفهوم ارزش عمومی است تا شاخصهای اولویتبندی شدهای را جهت ارزیابی عملکرد منابع انسانی سازمانهای دولتی معرفی کند؛ به این منظور معیارها به همراه شاخصهای آنها از ادبیات موضوع استخراج شد و جهت سنجش روایی صوری و محتوا در اختیار پنلی از خبرگان قرار گرفت؛ پس از حصول اطمینان از روایی اولیه، 13 عامل موجود در قالب پرسشنامهای مبتنی بر طیف لیکرت به منظور سنجش روایی سازه(تحلیل عاملی) و پایایی(آلفای کرونباخ) مورد بررسی قرار گرفت، روایی سازه تایید شد و سه شاخص به منظور برقراری پایایی(آلفای بالاتر از 7/0) از مجموعه عوامل حذف شدند. ده عامل باقیمانده در قالب ماتریس مقایسات زوجی در اختیار نمونهای در دسترس از ارباب رجوعان بانکهای دولتی(ملی، سپه و کشاورزی) قرار گرفت؛ در تحلیل سلسله مراتبی فازی، شاخص اهمیت قائل شدن به نیاز مردم از معیار رفتار پاسخگو در رتبه نخست و شاخص رفتار شایسته با همکاران از معیار رفتار دموکراتیک در رتبه دهمِ اهمیت از دیدگاه ارباب رجوعان قرار گرفتند. این اولویتبندی میتواند به عنوان راهنمای برنامهریزی و عمل در حوزه منابع انسانی مبتنی بر ارزش عمومی در حوزه بانکداری دولتی قرار گیرد.
اداره امور عمومی
بهنام شهائی؛ حسن دانائی فرد؛ عادل آذر
دوره 5، شماره 1 (پیاپی 17) ، دی 1395، ، صفحه 67-88
چکیده
خطمشی یارانهای ایران پس از حدود 30 سال، در آخرین ایستگاه به تصویب و اجرای «قانون هدفمندی یارانهها» رسید. پژوهش حاضر قصد داشت فرایند این تغییر عمدۀ خطمشی یارانهای ایران را با تکیه بر «چهارچوب ائتلاف مدافع» تبیین کند. طرح این پژوهش شامل جهتگیری فلسفی پساتحصّلگرایی، استراتژی مطالعه موردی، و روش تحلیلی «ردیابی ...
بیشتر
خطمشی یارانهای ایران پس از حدود 30 سال، در آخرین ایستگاه به تصویب و اجرای «قانون هدفمندی یارانهها» رسید. پژوهش حاضر قصد داشت فرایند این تغییر عمدۀ خطمشی یارانهای ایران را با تکیه بر «چهارچوب ائتلاف مدافع» تبیین کند. طرح این پژوهش شامل جهتگیری فلسفی پساتحصّلگرایی، استراتژی مطالعه موردی، و روش تحلیلی «ردیابی فرایند» است. شواهد و سرنخهای برآمده از مصاحبه با 7 تن از نخبگان خطمشی و نیز اسناد و مدارک عمومی نشان داد که دو ائتلاف مدافع در خطمشی یارانهای ایران وجود داشتند: «ائتلاف مصرف محور هدفمندی یارانهها» بر آزادسازی یکباره قیمتهای کالاهای اساسی و حاملهای انرژی و حمایت از اقشار آسیبپذیر تأکید داشت و «ائتلاف تولیدمحور هدفمندی یارانهها» بر آزادسازی تدریجی قیمتها، لزوم حمایت از بخش تولید، و توجّه به راهکارهای غیرقیمتی اصرار میکرد.همچنین، شواهد حاکی از آن بود که تغییر عمدۀ خطمشی یارانهای ایران را میتوان به چهار سازوکار علّی «چهارچوب ائتلاف مدافع» نسبت داد: «یادگیری از خطمشی، التهابات و شوکهای بیرونی، شوکهای درونی، و توافق مذاکرهای».
ﺣﺴﻦ داﻧﺎﯾﯽ فرد؛ ﻓﺎﻃﻤﻪ برزﮔﺮ؛ هاﻧﯿﻪ اﺣﻤﺪی
دوره 3، شماره 3 (پیاپی 11) ، شهریور 1394، ، صفحه 91-106
چکیده
سازمانها برای ادامه بقای خود به منابع مختلفی نیاز دارند و برای استفاده بهینه از این منابع باید به قابلیتهایی مجهز شوند و آنها را تقویت کنند. قابلیت از نظر مدیران، توان سازمان برای ایجاد ظرفیتها و تحمل محدودیتها و نارساییها برای رسیدن به اهداف معین است. هدف این پژوهش، احصاء سازوکارهایی است که منجر به ارتقای قابلیتهای سازمانی ...
بیشتر
سازمانها برای ادامه بقای خود به منابع مختلفی نیاز دارند و برای استفاده بهینه از این منابع باید به قابلیتهایی مجهز شوند و آنها را تقویت کنند. قابلیت از نظر مدیران، توان سازمان برای ایجاد ظرفیتها و تحمل محدودیتها و نارساییها برای رسیدن به اهداف معین است. هدف این پژوهش، احصاء سازوکارهایی است که منجر به ارتقای قابلیتهای سازمانی در بخش دولتی ایران میشود و اولویتبندی این سازوکارها براساس میزان اهمیت آنهاست. پژوهش به صورت ترکیبی انجام شده که در مرحله کیفی از ابزار مصاحبه و در مرحله کمی از ابزار پرسشنامه استفاده شده است.با ارائه نوعی طبقهبندی از سازوکارهای ارتقای قابلیتهای سازمانی، این سازوکارها از نظر درجه اهمیت نیز رتبهبندی شدند. این سازوکارها به ترتیب اولویت عبارتند از: سازوکارهای روانشناختی، فرایندی، سیاسی و مالی در رتبه اول. سازوکارهای انسانی، فرهنگی اجتماعی و فناورانه در رتبه دوم و سازوکار ساختاری در رتبه سوم.
حسن دانائیفرد؛ حمیدرضا هراتی
دوره 2، شماره 3 (پیاپی 7) ، تیر 1393، ، صفحه 7-24
چکیده
بهره وری بخش دولتی از دیرباز به عنوان یکی از مسائل مهم و چالشی در ادبیات اداره امور عمومی و مدیریت دولتی وجود داشته است. مدیران و خط مشی گذاران به دنبال راه هایی برای ارتقاء بهره وری بخش دولتی بوده اند. در کشور ما نیز موضوع بهره وری در خط مشی ها و برنامه های کلان مورد تاکید قرار گرفته است. اما تاکنون پژوهش جامعی به شناسایی راهبردها و خط ...
بیشتر
بهره وری بخش دولتی از دیرباز به عنوان یکی از مسائل مهم و چالشی در ادبیات اداره امور عمومی و مدیریت دولتی وجود داشته است. مدیران و خط مشی گذاران به دنبال راه هایی برای ارتقاء بهره وری بخش دولتی بوده اند. در کشور ما نیز موضوع بهره وری در خط مشی ها و برنامه های کلان مورد تاکید قرار گرفته است. اما تاکنون پژوهش جامعی به شناسایی راهبردها و خط مشی های ارتقاء بهره وری بخش دولتی نپرداخته است و تلاش های صورت گرفته تنها به بررسی تاثیر عاملی بر بهره وری بخش دولتی و یا اندازه گیری آن محدود می شوند و سازوکارهای ارتقاء بهره وری بخش دولتی مغفول مانده است. هدف غایی این پژوهش شناسایی سازوکارهایی برای ارتقاء بهره وری بخش دولتی و بررسی شکاف بین وضع موجود و مطلوب این سازوکارها می باشد. این پژوهش با روش ترکیبی و رویکرد اکتشافی انجام شده است. در مرحله اول با استفاده از مصاحبه با مدیران، کارشناسان و خبرگان بخش دولتی به واکاوی سازوکارهایی برای ارتقاء بهره وری بخش دولتی پرداخته شده است و نتایج حاصل از مصاحبه ها با شیوه تجزیه و تحلیل داده بنیاد مورد بررسی قرار گرفت و سازوکارهای ارتقاء بهره وری در چهار دسته فرهنگی، فناوری، اقتصادی و سیاسی- قانونی تقسیم بندی شد؛ سپس در مرحله دوم پژوهش با ترکیب سازوکارهای حاصل از ادبیات پژوهش و مصاحبه ها، پرسشنامه ای شامل 25 سازوکار در 4 دسته مذکور طراحی شد و در دو طیف وضع موجود و وضع مطلوب، سازوکارهای ارتقاء بهره وری مورد سنجش قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد بین بهره گیری از سازوکارهای ارتقاء بهره وری بخش دولتی در وضع موجود و مطلوب 23 سازمان خدمات عمومی شهر تهران فاصله معنادار وجود دارد.