با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن مدیریت دولتی ایران و انجمن مدیریت رفتار سازمانی

نوع مقاله : توصیفی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران

چکیده

پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سؤال است که آیا نظریۀ دولت رانتی آن گونه که در مقالات فارسی‌زبان انعکاس یافته، می‌تواند به عنوان ابزار تحلیلی مناسبی برای تبیین فساد اداری به کار رود یا نه. از این رو، به مطالعۀ 44 مقاله در این زمینه پرداخته و با روش تحلیل مضمونی، پس از رسیدن به اشباع نظری، اصول موضوعه‌ای را استخراج کرده که در ارتباط شبکه‌ای با همدیگر، شالودۀ بنیادینِ طیف متنوعی از مقالات چاپ‌شده را تشکیل می‌دهند. در ادامه، نشان داده ‌شد که این انگارۀ شبکه‌ای برای بقای خود، ناچار واقعیت را نادیده می‌گیرد و آن را به قامت خود درمی‌آورد. نتیجۀ چنین انگاره ای این است که مقالات علمیِ فارسی‌زبان، در این زمینه، به جای کمک به فهم فساد اداری، واقعیت را نادیده می گیرد، لذا کاربست آن به عنوان ابزار تحلیلی مناسب، نیازمند بازبینی جدی است. در پایان نیز، ضمنِ نقد اصول موضوعۀ این انگاره، بر بخش‌هایی از واقعیت تأکید گردید که از دید چنین «منظومۀ اندیشگی» پنهان مانده و لذا نیازمند تأمل و بازبینی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analytical Framework to Deal with Corruption and Rent-seeking Review in the Persian-Language Articles

نویسندگان [English]

  • Ahmad Bokharaei 1
  • Hamidreza Gharibi 2

چکیده [English]

This study seeks to answer the question of whether the rentier state theory as reflected in Persian-language articles, can be used as an analytical tool for explaining corruption or not. Therefore, the study of 44 articles in this context, and with content analysis, after reaching theoretical saturation, extract postulates that the fundamental foundation in networking with each other to form and sustain a diverse range of published articles have at least 20 years.In addition, we have shown that we can bring in the idea of the network as "cognitive schemas" for their survival, and it ignores the reality inevitably catching stature.The effect of these schemes is that Persian-language scientific articles, in this context, instead of trying to understand the everyday corruption that is irrefutable face it, the only thought to reproduce these systems are unwanted closing the way to better understanding. Finally, the statutory principles of the scheme, was trying to illuminate portions of the fact that the sight of such a "system of thought" is hidden and therefore requires scrutiny and speculation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • corruption
  • axiom
  • rent-seeking
  • cognitive schema
  • thinking system
 
ابریشمی،حمید؛ هادیان،محمد(1383) رانت‌جویی و رشد اقتصادی  (شواهد تجربی ایران)، تحقیقات اقتصادی، زمستان 1383، شماره 67، صص 1 تا 28
اسحاقی، سید حسین (1384) نگاهی به پدیده رانت و رانت‌جویی در ایران، رواق اندیشه، شهریور 1384، شماره 45،  صص 21 تا 34
اسدی، سیدپیمان؛ بهرامی، جاوید (1392) اقتصاد سیاسی نظام ارزی کشورهای نفتی، فصلنامه اقتصاد انرژی ایران، سال سوم، شماره 9
بارون، رابرت؛ بیرن، دان؛ برنسکامب، نایلا (1392) روان شناسی اجتماعی، ترجمه یوسف کریمی، نشر روان
بخارایی، احمد (1393) جامعه شناسی انحرافات اجتماعی، انتشارات جامعه شناسان
پناهی، محمدحسین؛ امینی، اشرف (1390) دولت رانتی، اقتصاددولتی، فرهنگ سیاسی و سرمایه اجتماعی، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین المللی، شماره 7، تابستان 1390،
حاجی یوسفی، امیر محمد (1376) رانت، دولت رانتیر و رانتیریسم: یک بررسی مفهومی، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، بهمن و اسفند 1376، شماره 125 و 126
خضری، محمد (1387)، اقتصاد سیاسی رانت جویی در بودجه ریزی دولتی ایران، پژوهشنامه علوم سیاسی، پائیز 1387، شماره 12
درویشی، فرهاد (1387) انقلاب اسلامی و رانت سیاسی، علوم اجتماعی(دانشگاه علامه طباطبائی)، پاییز و زمستان 1387، شماره 42،
رانت (با نگاهی به این معضل در ایران)، تازه‌های اقتصاد، خرداد 1383، شماره 103
ربیعی، علی (1383) زنده باد فساد: جامعه شناسی سیاسی فساد در دولتهای جهان سوم، چاپ سوم، تهران، انتشارات سازمان چاپ و انتشارات
رحمانی،تیمور؛ گلستانی، ماندانا (1388) تحلیلی از نفرین منابع نفتی و رانت جویی بر توزیع درآمد در کشورهای منتخب نفت خیز تحقیقات اقتصادی، مجله تحقیقات اقتصادی، زمستان 1388، شماره 89
رفیع پور، فرامرز (1379) فرهنگ سازمانی و فساد، چاپ اول، تهران، شرکت سهامی انتشار.
رفیعی، حسین (1384) رانت، فساد مالی- اداری، کتاب نقد، زمستان 1384، شماره 37
رهبر، فرهاد؛ میرزاوند، فضل الله و زال پور، غلامرضا (1381) بازشناسی عارضه فساد مالی (ماهیت ها، گونه ها، پیامدها و آموزه های تجربی)، جلد اول و دوم ، چاپ اول ، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.
سبحان اللهی، محمد علی (1375) رانت و بهره وری، فرآیند مدیریت و توسعه، زمستان 1375، شماره 1
شاه آبادی، ابوالفضل؛ پورجوان، عبداله (1393) تاثیر وفور منابع طبیعی برعملکرد حکمرانی کشورهای برگزیده نفتی و توسعه یافته: رویکرد پانل GMM، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، سال چهارم، شماره 16  
شریعتی، شهروز (1386) چیستی و کاستی نظریه دولت رانتیر، راهبرد توسعه، پاییز 1386،  شماره 11
شیرخانی، محمد علی؛ خوشگفتار لامع، حامد (1391) گفتمان و عملکرد اقتصاد سیاسی در دولت‌های تحصیلدار، معرفت، فروردین 1391، شماره 172
صبوری، منوچهر (1378) جامعه شناسی سازمان ها، بوروکراسی مدرن ایران ، چاپ اول ، تهران، نشر صبا.
طاهری فرد، علی؛ حسینی، سید جعفر(1390) بررسی امکان پذیری توسعه بر پایه منابع طبیعی، فرآیند مدیریت و توسعه، پاییز 1390، شماره 77
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ‌زاده، محمد (1390) تحلیل مضمون و شبکه مضامین، اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1390، شماره پیاپی 10، صص 151 تا 198
عباس زاده مرزبالی، مجید (1393) پیامدهای سیاسی - اقتصادی دولت رانتیر، نشریه راهبرد توسعه، شماره 38  
عسگری، محسن (1389) تأثیر درآمدهای نفتی بر ایجاد دولت رانتیر و دموکراسی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 13، زمستان 1389
عموئی،ابوالفضل؛ مذهبی، مهدی (1387) رانت نفت و دردسرهایش، زمانه، خرداد 1387، شماره 69
عیوضی، محمد رحیم (1387) نفت و موانع توسعه یافتگی، راهبرد توسعه، بهار 1387، شماره 13
قادری، طاهره؛ میرزایی، ساناز (1392)، بررسی نقش نفت در توسعه سیاسی: مطالعه تطبیقی ایران، مالزی، ترکیه و عربستان،  مجله جامعه شناسی ایران، سال چهاردهم، شماره40
قراگوزلو،محمد (1387) دموکراسی، نفت و مالیات: نقدی بر نظریه نئولیبرالیستی دولت رانت خوار نفتی، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، خرداد و تیر 1387، شماره 249 و 250
مؤمنی، فرشاد (1391)، توزیع نامتقارن رانت نفتی و توسعه روستایی، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال اول، شماره1
مؤمنی، فرشاد؛ صمدیان، فرزانه (1392) تاثیر کیفیت نهادی بر سازوکارهای تبدیل موهبت به نفرین منابع نفتی (مطالعه موردی ایران)، پژوهشنامه اقتصادی، سال سیزدهم، شماره 50  
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1372)، اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، نشر مرکز
کاندا، زیوا(1384)؛ شناخت اجتماعی، ترجمه حسین کاویانی، نشر مهرکاویان
کمیته مطالعات راهبردی امنیت و نظارت (1387) مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، سلامت اداری؛ چالش ها و راهکارها، ماهنامه سلامت اداری، شماره 1
گرجی،ابراهیم؛ اقبالی،علیرضا (1390) بررسی اقتصاد رانتی با تأکید بر سیکل‌های تجاری سیای تحلیلی تئوریک، پژوهشنامه علوم سیاسی، تابستان1390، شماره 23
محمودی، مهدی (1384) نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری ، مجله تدبیر، شماره 160
منصور نژاد، محمد (1388) فساد اداری و امنیت اجتماعی، مجله فرهنگ اندیشه ، شماره یازدهم، سال سوم، موسسه پژوهش و توسعه علوم انسانی
نوبخت، محمدباقر؛ مجیدزاده، رضا؛ غلامی نتاج، سعید (1392) بررسی مقایسه ای تجارب کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در جهت پیشرفت، فصلنامه راهبرد اقتصادی، سال دوم، شماره 5
هچ ماری جو (1388) تئوری سازمان مدرن، نمادین - تفسیری و پست مدرن، ترجمه حسن دانایی فرد، تهران، انتشارات افکار.
 
Badiei, S. Bina. C (2002) Oil and The Rentier State, Middle East Economic Association, Allied Social Science Association Meeting, Jauary, 4-6, 2002, Atlanta, GA, USA
Beblawi, H (1987) The Rentier State in the Arab World. In Hazem Beblawi and Giacomo Luciani, eds., The Rentier State. London.
Bjorvatn, K. Naghavi, A. (2011) Rent seeking and regime stability in rentier states, European Journal of Political Economy, Volume 27, Issue 4, December 2011, Pages 740-748
Cheung, H.Y & Chan, A,W,H. (2008). Corruption Across Countries: Impacts from education and cultural dimentions. The Social Science journal. SOCSCI-661. PP 223-239.
Corra, M. David, W. (2002) The Gatekeeper Sociological Theory 20, 2: 180–207.
Dunning, T. (2012) Authoritarianism and Democracy in Rentier States, Department of Political Science, University of California, Berkeley
Hamdan, F. (2014) Intensive and extensive disaster risk drivers and interactions with recent trends in the global political economy, with special emphasis on rentier states, International Journal of Disaster Risk Reduction, 
Hertog, S. (2008) Shaping the Saudi state: human agency’s shifting role in rentier state formation, International journal of Middle East studies, (39: 4 (2007) 539-563)
Hertog, S. (2010) Princes, Brokers and Bureaucrats: Oil and the State in Saudi Arabia, Ithaca, N.Y.
Kingston, C., (2008). Social Structure and Cultures of Corruption. Journal of Economoc behavior & organization. Vol.67, PP. 90-102.
Levins, C. (2013) The Rentier State and the Survival of Arab Absolute Monarchies, Rutgers Journal of Law and Religion; J.D. Candidate May 2013, Rutgers School of Law—Camden
Loehr, D. (2012) The euthanasia of the rentier — A way toward a steady-state economy? Ecological Economics, Volume 84, December 2012, Pages 232-239
Mahdavy, H. (1970) The Pattern and Problems of Economic Development in Rentier States: The Case of Iran, ed. M.A. Cook (Oxford University Press, Oxford 1970).
Piketty, T. Postel, V, G. Rosenthal, J, L. (2014) Inherited vs self-made wealth: Theory & evidence from a rentier society (Paris 1872–1927)Explorations in Economic History, Volume 51, January 2014, Pages 21-40
Reiche, D. (2010) Energy Policies of Gulf Cooperation Council (GCC) countries—possibilities and limitations of ecological modernization in rentier states, Energy Policy, Volume 38, Issue 5, May 2010, Pages 2395-2403