با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن مدیریت دولتی ایران و انجمن مدیریت رفتار سازمانی

نوع مقاله : توصیفی

نویسندگان

1 استادیار نهج‌البلاغه، دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران

2 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری علوم و معارف نهج البلاغه، دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران

چکیده

هدف این نوشتار، شناخت مبانی و اصول عزل و نصب کارگزاران در اندیشه امام علی(ع) است. ضرورت این تحقیق، آسیب‌شناسی عزل و نصب‌های غیرمنطقی و کاربرد نتایج آن بر اساس موازین دینی و حکومت علوی در جامعه اسلامی هست. روش تحقیق، ازنظر هدف توسعه‌ای  و از نظر شیوه گردآوری داده‌ها، توصیفی- تحلیلی هست و بر همین اساس، با تحلیل محتوای مضامین خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه، با تکیه‌بر روش خانواده احادیث نهج‌البلاغه و نظام­مند کردن آن در چارچوب دستگاه یا نهاد عزل و نصب، به سؤال‌های پژوهش پاسخ‌ داده ‌شده است. در ادامه جهت تأیید مدل از روش دلفی استفاده شد و 30 نفر از خبرگان دانشگاهی و حوزوی در پنل دلفی شرکت داده شدند و پس از دو مرحله انجام فن دلفی نتایج به اشباع رسید.  یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که در نظام علوی، رعایت اصول ایجابی (حریم داری، صراحت و صداقت، پایبندی به کیفیت، استخدام وسیله، اعتدال و میانه‌روی و تکریم) لازمه و اصول سلبی (نفی خودکامگی، قدرت‌طلبی، شتاب‌زدگی، سستی گزینی، نفی شهوت تغییر) خط قرمز کارگزاران در عزل و نصب هست که اصول ایجابی باید ثابت و اصول سلبی باید از آنها پرهیز و به ‌طور کلی نفی گردند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Principles of Appointment and Dismissal of Officials in the Political Tought of Imam Ali

نویسندگان [English]

  • Mostafa Delshad Tehrani 1
  • Mohammad Hadi Aminnaji 2
  • Seyed Masoum Bagherpor 3

1 Assistant Professor of Nahj al-balaqa, Payame Noor University,Tehran, Iran

2 Assistant Professor of Quran and Hadith, Payame Noor University,Tehran, Iran

3 Ph.D. Student of Nahj al-balaqa, Payame Noor University,Tehran, Iran

چکیده [English]

The purpose of this investigation is to identify the principles of appointment and dismissal of officials in the thoughts of Imam Ali. The method of this study is descriptive in term of developing purposes and the method of gathering data is descriptive- analysis andaccordingly the research questionshave been answered bythe content analysis of the contents of sermons, letters and wisdom of Nahj al-Balagha and relying on family traditions or institutions within a systematic framework of the dismissal and appointment. Then Delphi method was used to validate models and 30 academic and theological experts wereparticipated in the Delphi panel. Finally, the study results were saturated by using Delphi method and research findings indicate that in the Alawite regime the positive principles(privacy,openness and honesty, commitment to quality, vehicle hire, moderation and respect) and negative principles (rejection of totalitarianism, authoritarianism, haste, laziness, denying the lust change) is the red line of officials in the removal and installation that must be fixed as positive principles, or must be avoided as negative principles and must completely be neglected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dismissal and appointment
  • Negative Principles
  • Positive Principles
  • political thought
  • Nahj al-Balagha
آقاجانی، آرش (1385). تبیین ویژگی­های مدیران از دیدگاه امام علی(ع) در نهج‌البلاغه، فصلنامه اندیشه صادق، شماره 24، 60-27.
ابن‌ بابویه قمی، ابوجعفر محمد بن حسین (1404ق). من لا یحضره الفقیه، قم: منشورات جماعه المدرسین.
ابن­منظور، جمال‌الدین محمد بن­مکرم (1408ق). لسان العرب، نسقه و علّق علیه و وضع فهارسی، بیروت: الطبعة الاولی، دارالحیاء التراث العرب.
المتقی الهندی، علاء الدین بن حسام الدین (1409ق). کنزل العمال فی احادیث الاقوال و الافعال، بیروت: موسسه الرساله.
المنقری، نصر بن مزاحم (1403ق). وقعه صفین، تحقیق و شرح محمد هارون، عبدالاسلام، قم: الطبعه الثانیه افست مکتبه المرعشی النجفی.
الوانی، سید مهدی (1384). تصمیم‌گیری و تعیین خط‌مشی دولتی، تهران: انتشارات سمت.
انصاریان، حسین (1394). قرآن کریم، تهران: نور هدایت.
پورطهماسی، سیاوش و تاجور، آذر(1389). ویژگی‌ها و وظایف کارگزاران در نهج‌البلاغه، پژوهشنامه علوی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره دوم، پاییز و زمستان.
جرج جرداق (1344 ش). امام علی صدای عدالت انسانیت، ترجمه خسروشاهی، هادی، چ1، موسسه مطبوعاتی فراهانی.
جعفری، محمدتقی (1373). حکمت اصول سیاسی اسلام، چ2، بنیاد نهج‌البلاغه.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1379). ارباب امانت اخلاق اداری در نهج‌البلاغه، تهران: انتشارات دریا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1379). حکومت حکمت، تهران: انتشارات دریا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1382). جمال دولت محمود، تهران: دریا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1388). دلالت دولت، تهران: انتشارات دریا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1390). تراز حیات؛ ساختار شناسی عدالت در نهج‌البلاغه، چ1، تهران: انتشارات دریا.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1391). رخساره خورشید، تهران: انتشارات دریا.
راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد (502 ق). المفردات فی غریب القرآن، تحقیق و ضبط سید کیلانی، محمد، بیروت: دارالمعفرت.
ربیعی­پور، محمدعلی و صمدی­وند، منوچهر(1388). سیاست مدیریتی و ویژگی مدیران در نهج‌البلاغه، مجله فراسوی مدیریت، سال دوم، شماره هشتم، بهار.
رشاد، علی‌اکبر (1380). دانشنامه امام علی(ع)، چ1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
رضی، شریف (1385). نهج‌البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ری‌شهری محمدی، محمد، (1381). سیاست‌نامه امام علی(ع)، ترجمه مهریزی، مهدی، چ3، تهران: انتشارات دارالحدیث.
 زیدی، سید تنویر حسین (1394). علل و عوامل عزل و نصب کارگزاران در نهج‌البلاغه، قم: مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، جامعة المصطفی العالمیه.
سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن(1401ق). الجامع الصغیر فی احادیث البشیر النذیر، بیروت: الطبعة الاولی دارالفکر.
شهیدی، جعفر (1385). نهج‌البلاغه، ج26، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
طباطبایی، محمدحسین (1393ق). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دارالکتب الاسلامیه.
فقهی فرهمند، ناصر (1390)، مدیریت پویای سازمان، تبریز: انتشارات فروزش.
فیض الاسلام، علی نقی (1330). شرح و ترجمه نهج‌البلاغه، طهران: چاپخانه حیدری.
قربان­نژاد، پریسا و عیسی­خانی، احمد (1392). الگوی شایستگی مدیران بر اساس نهج‌البلاغه امام علی(ع) ، فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، شماره 15، 22- 17.
کلینی، ابوجعفر یعقوب(1388). الکافی، طهران: دارالکتب الاسلامیه.
موسی­زاده، زهره و عدلی، مریم ( 1388). معیارهای انتخاب و انتصاب مدیران با رویکرد شایسته گزینی در نهج‌البلاغه، اندیشه مدیریت، دوره سوم، شماره اول.
رضائیان، علی (1390)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: انتشارات سمت.
مهاجرنیا، محسن (1392). فلسفه سیاسی آیت اله خامنه­ای، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
واسطی، علی بن لیثی(1376ش). عیون الحکم و المواعظ، تحقیق حسینی بیرجندی، حسن، الطبعه الاوسی دارالحدیث
هاشمی خویی، حبیب­الله (1379). منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه، قم: موسسه دارالعلم.
 Alderfer, C. P. (1967). Convergent and Discriminant Validation of Satisfaction and Desire Measures by Interviews and Questionnaires. Journal of Applied Psychology, 51(6), 509 –20.
Fayol, H.  (1916). Administration industrielle générale; prévoyance, organisation, commandement, coordination, controle. (in French). Paris: H. Dunod et E. Pinat.
Follett, M.P. (1949). Freedom and Co-ordination: Lectures in business organization (reprint 1987). New York: Management Publications Trust Limited.
Forrester, J. W. (1971). World Dynamics. Wright-Allen Press.
Eklof, J. A., Hackl, P. & Westlund, A. (2012). On measuring interactions between customer satisfaction and financial results. Total Quality Management, 10)4(, 5.
McGregor, D. M. (1967). The Professional Manager, McGraw-Hill, New York, NY.
Rego, A. and Cunha, M.P. (2010). Organizational justice and citizenship behaviors: a study in the Portuguese cultural context. Applied Psychology: An International Review, 59)3(, 404-430.