اردشیر شیری؛ عاطفه سیفی؛ زهرا حیدرنژاد
چکیده
شایسته‌هراسی ازجمله بیماری‌های سازمانی در سازمانهای دولتی است که فرایند انتصاب مطلوب را با مشکل مواجه ساخته است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی شایسته‌هراسی مدیران سازمانهای دولتی استان لرستان است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت و روش، کیفی از نوع نظریه داده‌بنیاد است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش مدیران سازمانهای دولتی استان ...
بیشتر
شایسته‌هراسی ازجمله بیماری‌های سازمانی در سازمانهای دولتی است که فرایند انتصاب مطلوب را با مشکل مواجه ساخته است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی شایسته‌هراسی مدیران سازمانهای دولتی استان لرستان است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت و روش، کیفی از نوع نظریه داده‌بنیاد است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش مدیران سازمانهای دولتی استان لرستان بودند. گردآوری دادهها از طریق نمونهگیری هدفمند با 20 نفر از مدیران با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. در فرایند گردآوری و تحلیل اطلاعات از روش نظریه داده‌بنیاد اشتراوس و کوربین استفاده و تعداد 45 مفهوم و 6 مقوله اصلی از درون گفته‌های مشارکت‌کنندگان استخراج شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، شرایطی همانند، ضعف سیستم جانشین‌پروری، ترس از دست دادن جایگاه، نظام‌های سنتی مدیریت، کوته‌فکری، حزب‌سالاری، نبودن کارراهه شغلی شایسته‌پرور موجب پدیده شایسته‌هراسی مدیران میشود و عواملی ازجمله: رقابت‌های ناسالم، سیاست‌زدگی، حرص و طمع، فرهنگ رابطه‌مداری، تبارگماری، زمینة شایسته‌هراسی مدیران را فراهم می‌سازند. براساس یافته‌های پژوهش، حقوق و مزایا، خودخواهی، وابستگی به قدرت، منفعت‌طلبی این پدیده را تعدیل میکنند که منجر به پیامدهای همانند کوتوله‌پروری، کاهش سرمایه دانش و مهارت برای آینده، کاهش کارایی و اثربخشی، دل‌زدگی شغلی، تخریب وجهه اجتماعی مدیر، افزایش ترک خدمت داوطلبانه کارکنان، کاهش خلاقیت سازمانی، عدم پیشرفت سازمان شده است. در نهایت الگوی پژوهش توسط خبرگان به تأیید رسید.
سید رضا پورغفاری؛ علیرضا منظری توکلی؛ سنجر سلاجقه؛ مهدی دهقانی سلطانی
چکیده
هدف اصلی از انجام این پژوهش «طراحی و تبیین الگوی آوای کارکنان با تأکید بر فرهنگ سازمانی در بانک‌های دولتی ایران (مورد مطالعه: ستاد مرکزی بانک کشاورزی و شعب آن در تهران بزرگ)» است. این پژوهش ازجمله پژوهش‌های آمیخته بوده که از نظر هدف در رده پژوهش‌های کاربردی و از نظر روش انجام در مقوله پژوهش‌های توصیفی و از نظر گردآوری دادهها ...
بیشتر
هدف اصلی از انجام این پژوهش «طراحی و تبیین الگوی آوای کارکنان با تأکید بر فرهنگ سازمانی در بانک‌های دولتی ایران (مورد مطالعه: ستاد مرکزی بانک کشاورزی و شعب آن در تهران بزرگ)» است. این پژوهش ازجمله پژوهش‌های آمیخته بوده که از نظر هدف در رده پژوهش‌های کاربردی و از نظر روش انجام در مقوله پژوهش‌های توصیفی و از نظر گردآوری دادهها و جمع‌بندی، در بخش کیفی تحلیل محتوا و در بخش کمی معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار پی.ال.اس. و اس.پی.اس است. برای این اقدام، در گام اول متون تخصصی متغیرهای فرهنگ سازمانی و آوای کارکنان ازجمله مقالات داخلی، خارجی، کتاب‌ها و نشریات معتبر مورد مطالعه قرار گرفت و در گام بعدی با انجام مصاحبه با خِبرگان بانک کشاورزی ابعاد آنان شناسایی شد. در این پژوهش 16 خِبره جامعه هدف حضور داشته که با روش گلوله برفی هدفمند شناسایی و مصاحبه با آن‌ها به روش عمیق نیمه ساختاری انجام شد. نتیجه اینکه، تعداد 4 بُعد برای فرهنگ سازمانی شامل: مشتری‌مداری، نظم‌اندیشی، تخصص‌گرایی و اخلاق‌مندی و 4 بُعد برای آوای کارکنان شامل: سودمند، بهره‌مند، انذار و سازگار شناسایی شد. براساس نتایج حاصل، فرهنگ سازمانی بر آوای کارکنان تأثیر داشته و ارتباط آنان مثبت و معنی‌دار است. همچنین نتایج نشان داد با ارتقای فرهنگ سازمانی آوای بهره‌مند، سودمند و انذار افزایش یافته ولیکن باعث کاهش آوای سازگار میشود.
مهدی محمدی؛ یاسر مقصودی گنجه؛ لیلا شهبازی دستجرده
دوره 10، شماره 3 (پیاپی 39) ، تیر 1401، صفحه 41-54
چکیده
پژوهش حاضر با هدف پایش تأثیر کاربرد نظریه جنجال ـ نتیجه بر تاب‌آوری سازمانی با نقش میانجی رفتار سیاسی مدیران سازمانهای دولتی اصفهان انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی ـ همبستگی است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 582 نفر از مدیران سازمانهای دولتی شهر اصفهان می‌باشند که براساس جدول مورگان 231 نفر به‌عنوان ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف پایش تأثیر کاربرد نظریه جنجال ـ نتیجه بر تاب‌آوری سازمانی با نقش میانجی رفتار سیاسی مدیران سازمانهای دولتی اصفهان انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی ـ همبستگی است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 582 نفر از مدیران سازمانهای دولتی شهر اصفهان می‌باشند که براساس جدول مورگان 231 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامههای استاندارد استفاده شده است و روایی ابزارها، با نظر استادان گروه مدیریت تأیید شد. تجزیه و تحلیل دادهها از طریق مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی و با استفاده از نرم‌افزار وارپ پی ال اس7 انجام شد. روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب با استفاده روایی واگرا و روایی همگرا و نیز از دو معیـار ضریب پایایی ترکیبی و ضریب آلفای کرونباخ انجام گرفت. یافته‌های آزمون نشان داد که نظریه جنجال ـ نتیجه بر تاب‌آوری سازمانی و رفتار سیاسی مدیران سازمانهای دولتی در شهر اصفهان تأثیر مثبت و معنی‌دار دارد و همچنین رفتار سیاسی بر تاب‌آوری سازمانی مدیران سازمانهای دولتی در شهر اصفهان تأثیر مثبت و معنی‌دار دارد.
مهدی فلاح نوش‌آبادی؛ سید مجتبی محمودزاده؛ عباس عیاس‌پور؛ مهدی یزدان‌شناس
چکیده
هدف پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های الگوی برندکارفرمایی وزارت آموزش و پرورش در جهت جذب و نگهداشت نیروی انسانی مستعد و متخصص است. نوع پژوهش حاضر براساس هدف، کاربردی، براساس روش جمع‌آوری دادهها، اسنادی- پیمایشی و براساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و توزیع پرسشنامه گردآوری ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های الگوی برندکارفرمایی وزارت آموزش و پرورش در جهت جذب و نگهداشت نیروی انسانی مستعد و متخصص است. نوع پژوهش حاضر براساس هدف، کاربردی، براساس روش جمع‌آوری دادهها، اسنادی- پیمایشی و براساس ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و توزیع پرسشنامه گردآوری شدند. ابتدا در فاز کیفی، الگوی برندکارفرمایی طراحی شد و سپس در فاز کمّی، اعتبارسنجی الگو صورت گرفت. روش تجزیه و تحلیل دادهها در فاز کیفی، تحلیل تم و در فاز کمّی، روش تحلیل عاملی تأییدی بود. به‌منظور رتبه‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های الگو از روش تصمیمگیری چند شاخصه و تکنیک ساو استفاده شد. یافته‌های پژوهش که به شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های الگوی برندکارفرمایی وزارت آموزش و پرورش منجر شد که شامل: 7 بعد، 28 مؤلفه 64 شاخص است. نتایج حاصل از رتبه‌بندی ابعاد الگو نشان داد که بعد نظام مدیریت منابع انسانی در رتبه اول، استراتژی برند در رتبه دوم، استراتژی استخدامی در رتبه سوم، سبک مدیریتی در رتبه چهارم، جایگاه برندکارفرما در رتبه پنجم، شناخت کارکنان در رتبه ششم، ترویج و ارتقای برند در رتبه هفتم قرار دارند. بنابراین، با توجه به رتبه اول نظام مدیریت منابع انسانی در فرایند رتبه‌بندی ابعاد الگو، باید نظام‌سازی و حرکت مستمر در چارچوب این نظام و ساختاری متناسب با مدیریت علم، کارآمد و توانمند در حوزه مدیریت منابع انسانی وزارت آموزش و پرورش تعریف و تبیین شود.
زینب مولوی؛ لیلا نوری
چکیده
رفتارهای انحرافی مثبت فراتر از هنجارهای سازمانی در جهت بهبود عملکرد سازمان بروز مییابند، علی‌رغم اهمیت این رفتارها، در ایران هیچ پژوهشی به این رفتارها با نگاه انحراف مثبت نپرداخته است. بنابراین، پژوهش حاضر به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای انحرافی مثبت در میان کارکنان سازمانهای دولتی استان قم انجام گرفت. پژوهش ...
بیشتر
رفتارهای انحرافی مثبت فراتر از هنجارهای سازمانی در جهت بهبود عملکرد سازمان بروز مییابند، علی‌رغم اهمیت این رفتارها، در ایران هیچ پژوهشی به این رفتارها با نگاه انحراف مثبت نپرداخته است. بنابراین، پژوهش حاضر به‌منظور شناسایی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای انحرافی مثبت در میان کارکنان سازمانهای دولتی استان قم انجام گرفت. پژوهش حاضر به روش کیفی و از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری دادهها پیمایشی انجام گرفت. جامعه پژوهش خبرگان رفتار سازمانی، منابع انسانی و روان‌شناسی سازمانی بودند که دارای تجربه در سازمانهای دولتی استان قم بودند و به روش قضاوتی و با معیار اشباع نظری دادهها، 17 نفر مشارکت کردند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و از تحلیل مضمون برای تحلیل دادهها استفاده شد. برای اطمینان از قابلیت اعتماد و اعتبار پژوهش حساسیت پژوهشگر، انسجام روششناسی، متناسب بودن نمونه، گردآوری و تحلیل هم‌زمان دادهها و اندیشیدن نظری اجرا شد. براساس یافته‌ها، 25 عامل مؤثر بر بروز رفتارهای انحرافی مثبت در پنج دسته عوامل فردی، عوامل سازمانی، عوامل قانونی، عوامل مدیریتی و عوامل مربوط به شغل شناسایی شدند. در نهایت، پیشنهادهای سازنده‌ای برای ایجاد یا تقویت این عوامل در سازمان به‌منظور ایجاد یا تقویت رفتارهای انحرافی مثبت ارائه شد.
علی شریعت‌نژاد
چکیده
در دنیای مدیریت امروز، برخی رهبران ضمن برخورداری از شخصیت خودمحور و متکبر و قرارگیری در موقعیت قدرت، در طول زمان کمتر از تواناییها و قابلیتهای ذهنی خود استفاده میکنند و تحرک فکری کمی دارند که این مسئله در گذر زمان باعث کاهش توانش فکری و عقلانی آن‌ها میشود. در حقیقت این افراد، بعد از رسیدن به قدرت، دچار کوته‌فکری و تحکم ...
بیشتر
در دنیای مدیریت امروز، برخی رهبران ضمن برخورداری از شخصیت خودمحور و متکبر و قرارگیری در موقعیت قدرت، در طول زمان کمتر از تواناییها و قابلیتهای ذهنی خود استفاده میکنند و تحرک فکری کمی دارند که این مسئله در گذر زمان باعث کاهش توانش فکری و عقلانی آن‌ها میشود. در حقیقت این افراد، بعد از رسیدن به قدرت، دچار کوته‌فکری و تحکم بیمنطق می‌شوند؛ چراکه اعمال قدرت مداوم و توانایی حکمرانی بدون داشتن فعالیت فکری و ذهنی، آسیب قابلتوجهی به توانش ذهنی و فکری آن‌ها می‌زند که نتیجه آن ضعف در فعالیتهای فکری رهبران، بالأخص در حوزه تصمیمگیری خواهد بود. ازاینرو، پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل مؤثر و پیامدهای هوبریس رهبران در سازمانهای دولتی انجام پذیرفت. این پژوهش از نوع پژوهش‌های آمیخته با رویکرد کیفی و کمی است که از نظر هدف توسعهای و از نظر روش گردآوری اطلاعات پیمایشی میباشد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی و کمی خبرگان هستند که با استفاده از روش نمونهگیری گلوله برفی اعضای نمونه آن انتخاب و براساس اصل کفایت نظری تعداد آن برآورد شد. ابزار گردآوری داده در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه است. در این پژوهش برای تحلیل دادهها در بخش کیفی از روش کدگذاری و نرم‌افزار اطلس تی و برای تحلیل کمی از روش دیمتل فازی بهره گرفته شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تحکم بیمنطق، پارادوکس قدرت، تصور وهم‌آلود از نبوغ و دانش شخصی، عدمتحرک مغزی و تنبلی ذهنی، غرور و خودشیفتگی و اختلالات شخصیتی و رفتاری مهم‌ترین عوامل مؤثر و شکلدهنده هوبریس هستند. همچنین تمرکز تصمیمگیری، رهبری مغرورانه، بهرهکشی و استثمار منابع انسانی، مدیریت خودکامه و کاهش انگیزه و تعهد پیروان و زیردستان به‌عنوان مهم‌ترین پیامدهای پدیده هوبریس رهبران در سازمانهای دولتی است.
تورج ارجمندی اکرم؛ فرهاد نژادحاجی‌علی ایرانی
چکیده
هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی وضعیت کارکردهای نوین رهبری در سازمانهای دولتی استان آذربایجان غربی و ارائه الگوی مناسب برای توسعه وضعیت موجود در آن سازمان‌ها میباشد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت موضوع و روش، از نوع تحقیقات آمیخته تشریحی (کمی- کیفی) است. این پژوهش در دو بخش کمی و کیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، در بخش ...
بیشتر
هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی وضعیت کارکردهای نوین رهبری در سازمانهای دولتی استان آذربایجان غربی و ارائه الگوی مناسب برای توسعه وضعیت موجود در آن سازمان‌ها میباشد. پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت موضوع و روش، از نوع تحقیقات آمیخته تشریحی (کمی- کیفی) است. این پژوهش در دو بخش کمی و کیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، در بخش پژوهش کمی، مدیران و رؤسا و کارشناسان متخصص در سازمانهای دولتی استان آذربایجان غربی است و در بخش پژوهش کیفی، مدیران سازمانهای دولتی، خبرگان و استادان دانشگاهی در استان آذربایجان غربی است. برای گردآوری داده‌های پژوهش، در بخش کمی، از پرسشنامه محقق‌ساخته بر مبنای چارچوب نظری «سانجای ساکسنا و پور نیما آواستی» بوده و در بخش کیفی، از سؤالات باز با روش مصاحبه نیمه ساختارمند و مصاحبه گروه‌های کانونی استفاده شد و برای تحلیل داده‌های نیز، در بخش کمی، از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در این چارچوب برای آزمون نرمال بودن توزیع داده‌های جامعه از «کلموگروف اسمیرنف» و برای آزمون فرضیه‌ها از آزمون تی تک نمونه‌ای و آزمون تی-استیودنت و آزمون رگرسیون خطی و تحلیل معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد و در همة محاسبات و آزمون‌ها از نرم‌افزار اس. پی. اس. اس. و آموس استفاده شده است. در بخش کیفی، از جداول کدگذاری باز و مفهوم‌سازی و مضمون‌سازی و متغیر (تم) سازی به‌منظور طراحی و ارائه مدل‌های اصلی پژوهش استفاده شده است. براساس نتایج حاصل از این پژوهش در بخش کمی، سازمانهای دولتی استان آذربایجان غربی در حد کمتر از متوسط از کارکردهای نوین رهبری استفاده می‌نمایند به‌عبارت‌دیگر، وضعیت موجود کارکردهای نوین رهبری در سازمانهای دولتی استان آذربایجان غربی کمتر از حد متوسط است و براساس نتایج کیفی، الگویی برای توسعه وضعیت موجود کارکردهای نوین رهبری در سازمانهای دولتی ارائه شد. در الگوی ارائه شده برای سازمانهای دولتی 14 مضمون اصلی (متغیر اصلی) و 39 مضمون فرعی وجود دارد.
جواد معدنی؛ سید مهدی الوانی
چکیده
امروزه با پیشرفت جوامع، تغییر و تحولاتی عظیمی در ابعاد مختلف پدید آمده است که موجب متورم شدن دولت‌ها و سازمانهای آن‌ها شده است. به همین منظور، اکثر کشورها به دنبال راهکارهای مؤثری در این زمینه هستند که تمرکززدایی، یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و تبیین مؤلفه‌های اصلی و مؤثر در تمرکززدایی امور اداری از سازمانهای ...
بیشتر
امروزه با پیشرفت جوامع، تغییر و تحولاتی عظیمی در ابعاد مختلف پدید آمده است که موجب متورم شدن دولت‌ها و سازمانهای آن‌ها شده است. به همین منظور، اکثر کشورها به دنبال راهکارهای مؤثری در این زمینه هستند که تمرکززدایی، یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و تبیین مؤلفه‌های اصلی و مؤثر در تمرکززدایی امور اداری از سازمانهای دولتی است که با استفاده از روش ترکیبی به بررسی موضوع می‌پردازد. روش پژوهش حاضر ترکیبی یا آمیخته است که با رویکرد نسبی متوالی با وزن نـابرابر در سه فاز کیفی-کیفی-کمّی انجام شده است. در این پژوهش، به ترتیب از سه روش "مرور سیستماتیک- تحلیل مضمون- پیمایش" استفاده شده است. ابزار اصلی مورد استفاده در فاز کیفی، مصاحبه و در فاز کمّی، پرسشنامه است که به ترتیب از 12 نفر از خبرگان در فاز کیفی و 31 نفر هم در فاز کمّی اطلاعات و داده‌های مربوطه استخراج شدند. مطابق با یافته‌های پژوهش، در فاز اول -روش مرور سیستماتیک- 19 مقاله جهت تعیین محورهای موضوعی انتخاب و موردبررسی قرار گرفتند. در فاز دوم، با استفاده از روش تحلیل مضمون 163 شاخص شناسایی شدند که از میان آن‌ها، 37 مضمون پایه، 17 مضمون سازمان‌دهنده و 4 مضمون فراگیر استخراج شد. مطابق با نتایج و تحلیل‌های صورت گرفته، علاوهبر اینکه مؤلفه‌های شناسایی شده، مطابق با برنامه جامع اصلاح نظام اداری هستند، از سوی دیگر می‌توانند در راستای رفع خلل و ناکامی‌های این حوزه مثمر ثمر باشند.
مهدی انصاری پور؛ غلامعلی طبرسا
چکیده
هر از چندگاهی شنیده یا دیده میشود که فلان سازمان یا شرکت یا بنگاه اقتصادی، مالی، سیاسی، فرهنگی و آموزشی دچار نوعی فساد از درون و یا بیرون شده است. تاکنون اقدامات مختلف و متعددی درزمینة مبارزه با فساد در کشور در قالب تصویب قوانین و ایجاد نهادهای نظارتی صورت گرفته است، اما هیچ‌کدام از موارد مذکور آن‌طور که باید و شاید نتوانسته‌اند ...
بیشتر
هر از چندگاهی شنیده یا دیده میشود که فلان سازمان یا شرکت یا بنگاه اقتصادی، مالی، سیاسی، فرهنگی و آموزشی دچار نوعی فساد از درون و یا بیرون شده است. تاکنون اقدامات مختلف و متعددی درزمینة مبارزه با فساد در کشور در قالب تصویب قوانین و ایجاد نهادهای نظارتی صورت گرفته است، اما هیچ‌کدام از موارد مذکور آن‌طور که باید و شاید نتوانسته‌اند در راه مبارزه با فساد موفق عمل کنند. به همین دلیل می‌بایست رویکرد دیگری در مبارزه با فساد در پیش گرفته شود. در سالیان اخیر توجه کشورهای پیشتاز در مبارزه با فساد از توجه صرف به ساختارها و نهادهای قانونی به سمت استفاده از ظرفیت‌های موجود در نظارت عمومی و یا به تعبیری سوت‌زنی تغییر کرده است. با توجه به تأثیرات و پیامدهای سوت‌زنی بر عملکرد سازمان‌ها پژوهش حاضر تلاش دارد تا برای اولین بار در کشور پدیده سوت‌زنی را با رویکرد سیستمی و استفاده از طرح نظام‌مند نظریه داده‌بنیاد، با بهره‌گیری از تجارب واقعی سوت‌زنان فعلی و گذشته سازمان‌ها در بافت فرهنگی کشور مورد بررسی قرار دهد. این مدل می‌تواند به‌نوعی وضعیت سوت‌زنی در کشور را از ورودی‌های سوت‌زنی گرفته تا خروجی‌های آن به صورت ملموس به تصویر کشاند. درواقع تجربه زیسته سوت‌زنی سوت‌زنان در این پژوهش در قالب یک مدل جامع قرار گرفت و چیستی، چرایی، چگونگی و پیامدهای مورد انتظار این پدیده در بافت فرهنگی کشور کشف شد.
محمدمیلاد احمدی؛ محمدمهدی مهتدی
چکیده
در دنیای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، تمام رشته‌ها از جمله شاخه‌های علوم انسانی و اجتماعی، به نحوی مفاهیم و نظریه‌هایی را از سایر رشته‌ها و حوزه‌ها «استقراض» میکنند. بسیاری از پژوهش‌های سازمان و مدیریت از زمینه‌های بنیادی نظیر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ بهره گرفته‌اند و اصولاً بخش عظیمی از نوآوری در رشته‌های علوم ...
بیشتر
در دنیای پژوهش‌های میان‌رشته‌ای، تمام رشته‌ها از جمله شاخه‌های علوم انسانی و اجتماعی، به نحوی مفاهیم و نظریه‌هایی را از سایر رشته‌ها و حوزه‌ها «استقراض» میکنند. بسیاری از پژوهش‌های سازمان و مدیریت از زمینه‌های بنیادی نظیر روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و تاریخ بهره گرفته‌اند و اصولاً بخش عظیمی از نوآوری در رشته‌های علوم اجتماعی و رفتاری همانند مدیریت، به سبب برگیری ایده‌های دیگر رشته‌ها است که تجلّی پژوهش‌های «دلالت‌پژوهی» است. پژوهش حاضر، گزارش مستقلی از بررسی موضوع «ساختار» و «سازمان« از دیدگاه حاکمیتی و در مروری تاریخی است. این گزارش به بررسی این مفهوم در برش‌های محدود تاریخی- حاکمیتی ایران در تمدّن هفت‌هزار ساله می‌پردازد. با توجّه به اینکه مفهوم «ساختار» نسبتاً نوپدید است و در چنین مروری، غالباً گزاره‌ها و دلالت‌های الهام‌بخش مورد اشاره به آن استخراج خواهد شد، طبعاً یافته‌های این بررسی بر مفاهیمی مانند «دیوان»، «تشکیلات»، «نظام اداری» و «نظام حاکمیتی» نیز دلالت خواهد داشت. برخی دلالت‌های تاریخی و موضوعی در دوازده دورۀ بررسی شده عبارت‌اند از: دورۀ تمدن‌های اولیه (قوانین حمورابی، شورای شیوخ)، تمدن مادها (پایگاه ساتراپی، آیین‌های شهریاری)، حکومت هخامنشیان (دودمان‌های هفت‌گانۀ ممتاز، فرماندهان چهارگانه)، ساسانیان (دبیهران، دبهیربُد)، سازمان‌دهی پیامبر گرامی اسلام (ص) و امیرالمؤمنین (ع) (تراتیب الاداریه، والیان و امیران)، صدر اسلام (ادارۀ بیتالمال، دیوان برید)، حکومت‌های عبّاسیان (خلیفه، گردانندگان دربار)، سلجوقیان (الگوی دیوان‌سالاری، دیوان عرض)، پسامغول (داروغچی، باسقاق، شحنه، نظام اداری دوگانه چینی)، سلسلۀ صفویان (کارگران و اصناف، دولتخانه، مناصب موروثی و قزلباشان)، قاجار (کارگزاری، ادارات خمسه، وزارتخانه و کاربه‌دستان اداری) و پس از مشروطه (دستگاه‌های اجرایی، قانون تشکیلات، خویشاوندسالاری و اصل تفکیک قوا).
